Bali 2009 Sun, Sea and Birding

Algemeen

Dit jaar mocht mijn vriendin kiezen waar we naar toe gingen. Het werd een rondreis in Bali. We boekten in Nederland de hotels, diverse transfers voor de lange dagen, en de vluchten bij Van Verre reisspecialist. Ter plaatse zouden wij zelf bepalen wat we gingen doen, dus in Bali regelden we het vervoer zelf. Dit was overigens goed te doen, elke taxi chauffeur kent redelijk wat Engelse woorden, en het vervoer is niet duur. Naast strand en cultuur wilden we ook het natuurlijk aspect van Bali zien, daarom hadden we thuis e.e.a. voorbereid omtrent de natuurgebieden / natuurparken, en hotspots voor het zien van de diversiteit aan vogels op Bali.

Boeken

Boeken welke ik aanschafte zijn:
–    “A Photographic Guide To Birds Of Java, Sumatra And Bali”, Auteur: Tony Tilford ISBN10 1853687308
–     “Birds Of South-East Asia”, Auteur: Craig Robson ISBN10 1843307464

Naast het vogelen is fotograferen ook een grote hobby, en daar er weinig foto’s beschikbaar zijn op Nederlandse websites van vogels op Bali besloot ik om Canon 500mm/F4 mee te nemen om een zo groot mogelijk bereik te hebben. Dit bleek achteraf een goed idee, de meeste vogels op Bali zijn erg schuw, of verblijven in dichtbegroeide vegetatie. Voor de libellen en vlinders nam ik een 100mm macrolens mee, voor de landschappen een 17-40mm.

Uiteindelijk hebben we op onze rondreis erg veel soorten mogen zien, ook van de migratie konden we wat vogels meepikken. Totaal zagen we 87 verschillende soorten. Toch was de indruk over het geheel dat de aantallen beperkt waren, ook zagen we veel vangkooien hangen, wat getuigd van het nog steeds vangen van vogels door de locale bevolking. Elk huis heeft ook één of meerdere kooitjes hangen met locale vogels, wat zeer frustrerend is als je deze vogels in het wild niet kunt vinden. Bij elk hotel zagen we een aantal diverse zangvogels zoals de Witkopnon, Muskaatvink, Gewone Iora, en in de bloemen vaak de Staalborsthoningzuiger. Bij het hotel in Butu zagen we zelfs even een Chinese Wielewaal vlak bij het balkon zitten. 1 foto en hij was weg helaas. Naast deze zangvogels zagen we in mindere mate de Javaanse Prinia en de Zebraduif , welke lastig te fotograferen waren. Bij elk hotel werden we ’s morgens ook wakker gefloten door de Wenkbrauwbuulbuul en Roetkopbuulbuul. Wat een heldere en luidde zang!

Navolgend zal ik een aantal hotspots omschrijven die de moeite waard zijn om te bezoeken voor het vogelen en het fotograferen. Wanneer u vragen heeft dan kunt u mij een mail sturen en zal deze proberen te beantwoorden.

Botanische tuinen in Bedugul
In 1959 werd een groot stuk van het tropisch regenwoud op de hellingen van de Bukit Tapak door de regering tot Kebun Raya Eka Karya Bali omgevormd, een botanische tuin van 129,2 ha. Dit uitgestrekte park is een geliefde plek voor Balinezen om het weekend door te brengen. Door de week is het compleet uitgestorven. Meer dan 650 boomsoorten worden hier geteeld en er zijn 459 soorten wilde en gekweekte orchideeën. Bij het bezoekerscentrum dient u entree te betalen, er mag met een auto rond gereden worden.

Javaanse ijsvogel

Wij zijn hier in de ochtend met zonsopgang afgezet en hebben een ronde gelopen van ca. 4 uur. Diverse vogelsoorten hoorden we fluiten, maar alles zat in de boomtoppen. Soorten die we hier onder andere zagen zijn de Glossy Starling, Long-tailed Shrike, Common Flameback, Collared Kingfisher, White throated Kingfisher (zeldzaam op Bali!), Javan Kingfisher, Crested-serpent Eagle en de algemene soorten van Bali. De Orange-headed Trush zagen we als eerst op het veld foerageren nabij de ingang, echter vloog deze direct de boomtoppen in. Deze soort hebben we helaas de rest van de vakantie niet meer mogen zien, alleen in vogelkooitjes bij het lokale volk. Naast deze vogels zagen we ook diverse Parelhalstortels en Maleise papegaaiduiven.

Een mooi gebied welke de moeite waard is om te bezoeken!

Website Botanic Gardens Bedugul: www.kebunrayabali.com

Para Ulun Danu Bratan nabij Bedugul
Dit is de tempel van de godin van het meer, die wordt aanbeden als bron van vruchtbaarheid. De tempel werd in 1663 door de vorst van Mengwi gebouwd en bestaat uit vier tempelhoven, waarvan de twee buitenste geheel door water zijn omgeven.

Para Ulun Danu Bratan

Op zich is dit een mooie tempel, echter is het voor de vogelaar onder ons belangrijk om naar achteren te lopen waar de tempel in het water staat. Als je dan naar links kijkt zie je een rood hek waarachter een buiten terras is van een restaurant. Vandaar uit gezien kijk je op een flink rietbed en poeltjes welke aan het meer liggen met aan de andere zijde wat rijstvelden. De eerste keer dat ik hier kwam heb ik hier weinig tijd kunnen besteden echter zijn we speciaal nog een keer terug gekomen om hier meer werk van te maken.

In de poeltjes en rietbedden hebben we de volgende soorten kunnen ontdekken: Oriental Reed Warbler, White-breasted Waterhen, Common Moorhen, Cinnamon Bittern, Yellow Bittern, en Javan Pond Heron.

Rossig woudaapje

Ik heb hier een uurtje aan de waterkant bij het riet gezeten om deze soorten te kunnen fotograferen, dit ging eigenlijk redelijk makkelijk. De vogels zijn niet erg schuw doordat er regelmatig lokale mensen langslopen en er gevist wordt.

Een aanrader dus!

Palasari Reservoir – Palasari Hotel
Dit hotel hadden we geboekt voor 2 nachten. Het ligt aan het Palasari reservoir, het enigste zoetwater meer in Oost Bali aan het nationale park. Het hotel bestond uit torenkamers welke uitkeken over diverse rijstterrassen, jungle en uiteindelijk op Java. Schitterende vergezichten vanuit je slaapkamer! De hele dure kamers keken uit over het meer met de omliggende bossen. De omgeving was erg rustig, we hebben hier diverse wandelingen gemaakt om van de natuur te genieten.

Het meer trok behoorlijk wat vogels aan, naast de algemene soorten konden we hier op één avond genieten van jagende visarenden, een White-belied Sea Eagle, Crested Serpent Eagle, diverse soorten zwaluwen en reigers, bijeneters, de Collared Kingfisher en Javan Kingfisher, en algemene soorten, maar ook diverse soorten libelles en vlinders. Hier troffen we elke avond rond 16.00 uur een Brahminy Kite die met grote snelheid over de rijstvelden jaagde, super, en dat vanaf je balkonnetje met een bakkie koffie!

Brahmaanse wouw

Dit hotel is zeker de moeite waard om 1-2 dagen te verblijven, lekker eten, prachtig hotel en een mooi zwembad midden in de natuur!

Bali Barat Nationaal Park
Het nationale park ligt in het oostelijk gedeelte van Bali. Wij hadden in Pemuteran een hotel geboekt met als doel het park te bezoeken. Achteraf gezien hadden we beter kunnen boeken bij het Mimpi Resort vanwege de reis afstand (1/2 uur rijden), en de mogelijkheden in de tuin van het hotel daar, welke tegen het mangrove aan ligt wat garantie gaf op diverse soorten ijsvogels, en na horen zeggen was dit ook de plaats om de Green Jungle Fowl te zien.

De eerste dag reden we vanaf het Palasari Hotel met een open buggy (!) via het de camping en het bezoekerscentrum van het Park naar het volgende hotel. We hadden afgesproken om bij het bezoekerscentrum alvast een gids te regelen voor de dag erop. Een kleine stop op de camping gaf al een bepaalde indruk van de vogels hier. In de tijd van een sigaretje hadden we hier al meer als 25 soorten gespot waaronder een kleine soort bijeneter, ijsvogels, honingzuigers, Little Spiderhunter, enzovoort. Onze chauffeur vertrouwde de gidsen hier niet (m.b.t. hun kennis) en zei dat hij iemand wist die wel de benodigde kennis in huis had. Oké, lets go dan! We reden in een rustig tempo vanuit het bezoekerscentrum richting Pemuteran en bij elke vogel stopte we even om wat foto’s te maken. Een Collared Kingfisher liet zich goed fotograferen, ook de makaken lieten zich mooi bekijken. Ik had helaas alleen de grote lens bij dus het werden oogfoto’s.

Witkraagijsvogel

Na een uur stopten we tegenover een tempel (van de Balinese Romeo en Julia), en liepen we in een menigte van lokaal volk naar een winkeltje. Hier spraken we af met Mr. Tatoo, deze pikte ons de volgende dag vroeg op om ons rond te leiden in het Nationaal Park. We gaven hem aan dat we graag de Banded Pitta wilde zien. De hoop op een Bali spreeuw hadden we al eerder opgegeven, daar er geen waarnemingen waren in het afgelopen jaar. Maar de Banded Pitta was ook een moeilijke opgave! Na een tijd in de mangrove rondgebracht te hebben vervolgden we onze weg naar de jungle. Hier vonden we mooie soorten zoals de Oriental Dwarfkingfisher, Green Jungle Fowl, Jungle Wagtail, maar ook een zwarte aapsoort en een reuze eekhoorn welke ongeveer 90 cm groot kan worden. Uiteindelijk konden we 4 seconden genieten van de Banded Pitta, helaas was de tijd te kort om een foto te maken.

We vervolgden onze weg naar het schiereiland. Een lange rit tot aan de mangrove, maar in de bossen zagen we diverse soorten rond vliegen zoals twee Malkoha soorten, spechten, en de Black-winged Starling. Op het strand vonden we een nieuwe soort, de Strandgriel. We kropen nog even de mangrove in om te luisteren naar de Minivets. Vervolgens werden we naar het hotel gebracht.

Strandgriel

Op het strand bij ons hotel in Pemuteran ligt een grillige rotsachtige kust. Hier vinden we nog een rifreiger (lichte fase) en diverse Mangrove reigers welke foerageren op het rotsachtige strand.

Mangrove reiger

Ik denk dat het Nationaal Park alles kan bieden voor wat betreft het vogelen, voor fotografie wordt het moeilijke daar je in een donker bos rond loopt. Wat je gaat zien is afhankelijk van het seizoen, niets is gegarandeerd echter is een goede gids erg belangrijk.

Petulu
Petulu is een klein dorp vlakbij Ubud. Op zich is hier niet veel bijzonders te vinden, echter bevind zich hier in de hoofdstraat een broedkolonie Oostelijke Koereigers. Honderden Koerreigers vliegen hier af en aan, en verblijven in de bomen maar ook op de gebouwen en de grond. Tevens vliegen er ook diverse Kleine Zilverreiger tussen. De vogels zijn niet schuw en worden door de lokale bevolking met rust gelaten (ondanks de overlast en ontlasting van deze vogels), daar ze geloven dat deze vogels de zielen zijn van hun overleden familie leden welke afgeslacht zijn in 1965-1966 bij de anticommunistische bloedbaden.

Oostelijke koereiger

Mangrove Denpasar
Tussen Sanur en Denpasar is een mangrove deel open gesteld om door heen te lopen. De paden zijn gemaakt van houten vlonders, en er diverse kijkhutten/observatie punten gemaakt.
Je kunt hier ongeveer 2 km lopen en eindigt aan de kust bij een kijkhut. Het is een getijde gebied, waar bij vogels foerageren langs de vloedlijn. Er vliegen hier diverse sternen soorten zoals de Grote stern, en Lachstern. Op het wad vind je Regenwulpen, diverse reigersoorten en steltlopers zoals Groenpootruiter, Tureluur en de Oeverloper. In de mangrove zelf kun je diverse ijsvogelsoorten zien, echter zijn deze hier erg schuw. Het mangrove centrum is een aardige trip voor 1 dagdeel, echter dien je wel met opkomend of afgaand water aan de kust te zijn (afhankelijk van de tijd van het jaar).

Oeverloper

Informatie: Mangrove Information Centre Denpasar www.mangrovecentre.or.id

Pulau Serengan eiland nabij Denpasar
Eigenlijk is dit geen eiland meer, want ze hebben het ingepolderd zodat het vastzit aan Bali. Hier dien je entree te betalen voor het rondrijden op dit deel van Bali. Het is een droog gebied aan de kust, waar jonge vegetatie groeit. Diverse delen lopen over in mangrove. Op de droge delen vind je de Long-tailed Shrike, diverse duivensoorten maar ook hebben wij hier de Barred Buttonquail gezien, erg apart, normaal zie je deze vogels nooit! Aan de kustlijn vonden we diverse steltlopers zoals de Kanoet, de Maleisische strandplevier en de Grote strandplevier (deze laatste helaas niet op de foto gekregen, hij was erg schuw).

Maleisische strandplevier

Ook vlogen hier Visdiefjes en Dwergsterns langs de kustlijn. Wanneer je van deze plaats terug rijdt langs het tolhuisje kom je langs open watergebieden in de mangrove welke goed zijn voor de diverse ijsvogelsoorten en reigers. Ook zul je langs een vuilnisbelt komen, onze chauffeur wilde hier perse naar toe om de Black-winged Starling te vinden, deze zagen we twee vliegen echter was de geur niet aantrekkelijk genoeg om te gaan zoeken en zijn we hier van weg gegaan.

Ubud – Victor Mason

Je  kunt op een Victor Mason “Bali Bird Walks” tocht gaan. Ik heb dit zelf door tijdgebrek niet gedaan, echter leek het me wel interessant.  Je gaat rond door rijstvelden en je kunt vogels als Striated Swallow, Pied Bushchat, Pacific Swallow, Oostelijke Koereiger, Chinese woudaap, evenals vele andere vogels zien.

Zwervende fluiteenden

Informatie: Bali Bird Walk by Victor Mason www.balibirdwalk.com

Rioolwaterzuivering Nusa Dua
Ik had in een reisverslag gelezen over de visvijvers van Nusa Dua, echter noemden ze dit een “Sewage farm”, dat sprak dus voor zich. Tijdens onze transfer naar ons hotel voor de laatste drie dagen in Seminyak zouden we deze plek gaan zoeken. Na even rondgereden te hebben vonden we uiteindelijk de ingang van deze plek. Volgens het reisverslag was het een openbaar gebied (2005), echter was het nu met een grote stenen muur omheind en was het alleen toegankelijk via een ijzeren poort. Er stond een groot bord bij de ingang, “beschermd gebied” en “…meer dan 78 vogelsoorten…”. Wauw, dit moest een super plek zijn, maar mochten we wel binnen? Onze chauffeur Agus liep door de poort en sprak wat mensen aan. Hij kwam terug en bleek met de bedrijfsleider gesproken te hebben. Wij dienden op het hoofdkantoor een eind verderop in Nusa Dua een vergunning te verkrijgen om hier één dag te fotograferen. Op naar het hoofdkantoor dus. Na lang beraad kregen we dan toch een vergunning en gingen weer terug. We gaven de bedrijfsleider het handgeschreven briefje en schudde ons het hoofd voor oké je mag er in. Ik pakte mijn camera uit de auto en we gingen rond. Het gebied bestond uit diverse rechthoekige vijvers met kleine eilandjes er in. Één zijde lag aan het mangrove gedeelte, waar ook het getijde zichtbaar was. Hier zaten diverse ijsvogelsoorten, eenden en reigers. Zo ook zagen we de Pacific Black Duck, Sunda Teal en de Wandering Whistling Duck, erg mooie eendensoorten.

Brahmaanse wouw

Door de adrenaline had ik het niet in de gaten maar mijn vriendin verzekerde me toch wel ervan dat het echt een rioolwaterzuivering was, en de geur niet echt fris was. Je moet er wat voor over hebben toch?! Ik baalde op dat moment dat het midden op de dag was, en liep na een rondje door het gebied met Agus terug naar de bedrijfsleider. Deze was erg onder de indruk van mijn camera en ik moest hem wat foto’s laten zien. Op dat moment kwam er een Brahminy Kite over waarvan ik full-frame foto’s kon schieten. Helaas wel met erg hard licht. De bedrijfsleider zei tegen ons dat we eigenlijk ’s ochtends moesten komen omdat de vogels hier ’s nachts zouden overnachten. Honderden zouden er zitten! Wij vroegen of we dan de volgende ochtend terug mochten komen omdat we eigenlijk alleen maar vergunning voor deze dag hadden. Geen probleem, de bewaking zou ingelicht worden en ons binnen laten.
Wij hebben na deze dag nog twee ochtenden rondgedaan hier, en hebben genoten van ca. 40 soorten vogels welke allen goed te fotograferen waren.
De visrijke vijvers laten in de ochtend de purperreigers, Kleine zilverreiger, Middelste zilverreiger en Oostelijke grote zilverreigers dansen op het water, kwakken en Kleine bonte aalscholvers zwemmen en duiken naar vis. Boven je vliegen Fregatvogels, Brahminy Kite, en Blauwstaartbijeneters, terwijl de Vaalborstspecht een gaatje klopt in de kijkhut.

Dit gebied mag je echt niet missen als je naar Bali gaat, zeker voor wat betreft het fotograferen!  De ingang ligt tegenover het Club Med Golf Resort.

Wij hebben van Bali genoten en gaan zeker nog een keer terug. Wij hopen dat dit verslag u een beetje op weg helpt met het vinden van de mooie hotspots voor de diverse vogels op Bali, maar vergeet ook zeker niet te genieten van al het moois wat Bali nog meer te bieden heeft.

Index van gefotografeerde vogels op Bali:

Bali spreeuw – Bali Myna (gefotografeerd in het Release Centre)

Blauwstaartbijeneter – Blue-tailed Bee-eater

Brahmaanse wouw – Brahminy Kite

Chinees woudaapje – Yellow Bittern

Chinese wielewaal – Black-naped Oriole

Gewone Iora – Common Iora

Groenpootruiter – Common Greenshank

Javaanse ijsvogel – Javan Kingfisher

Javaanse Munia – Javan Munia

Javaanse Prinia – Bar-winged Prinia

Javaanse Ralreiger – Javan Pond Heron

Jungle dwergijsvogel – Oriental Dwarfkingfisher

Kleine bonte aalscholver – Little Pied Cormorant

Kwak – Black-crowned Night Heron

Langstaartklauwier – Long-tailed Shrike

Maleise papegaaiduif – Pink-necked Green Pigeon

Maleise plevier – Malaysian Plover

Mangrove reiger – Straited Heron

Middelste zilverreiger – Intermediate Egret

Muskaatvink – Scaly-breasted Munia

Oeverloper – Common Sandpiper

Oostelijke grote zilverreiger – Eastern Great Egret

Oostelijke koereiger – Eastern Cattle Egret

Oost-Indische witkeeltaling – Sunda Teal

Oranjebuikhoningvogel – Orange-belied Flowerpecker

Parelhalsbandtortel – Spotted Dove

Purperreiger – Purple Heron

Roetkopbuulbuul – Sooty-headed Buulbuul

Rossig woudaapje – Cinnamon Bittern

Staalborsthoningzuiger – Olive-backed Sunbird

Strandgriel – Beach Thick-knee

Torkooisijsvogel – Celulean Kingfisher

Vaalborstspecht – Fulvous-breasted Woodpecker

Wenkbrauwbuulbuul – Yellow-vented Buulbuul

Witborstwaterhoen – White-breasted Waterhen

Witkopnon – White-headed Munia

Witkraagijsvogel – Collared Kingfisher

Zebraduif – Zebra Dove

Zwartkeelvechtkwartel – Barred Buttonquail

Zwervende fluiteend – Wandering Whistling Duck

Met vriendelijke groet,

Marc & Mijke